Iako ženski boks još uvijek ima poteškoća da uđe među glavne sportske tokove, ovaj sport ima dugu i bogatu istoriju. Možda se može čak i reći da je ženski boks u nekim periodima istorije imao bolji položaj u odnosu na trenutnu situaciju. Ipak, bez obzira na činjenicu da u ovom sportu žene učestvuju sve od njegovog nastanka, kada pogledamo unazad – ravnopravnosti između žena i muškaraca gotovo da i nije bilo.
Iako zapisi o ženama u ringu sežu sve do početka 18. vijeka, žene bokserke nisu dobijale licence, nisu učestvovale na takmičenjima, a u većini zemalja ovaj sport je do skoro bio zabranjen.
I pored činjenice da ovaj sport kod nas nije baš pretjerano popularan i žene koje se njime bave mogu se nabrojati na prste, u Americi, Meksiku i Argentini ženski profesionalni boks je na vrhunskom nivou, ali ipak sa svim elementima kiča kako bi bio prilagođen “šou-biznisu” i potrebama obrtanja velike količine novca. Jedna od najpoznatijih svjetskih promoterki ženskog boksa je ćerka Muhameda Alija, Lajla Ali.
Istorija ženskog boksa
Uopšteno, kada je u pitanju boks, prva pravila koja su definisala prostor za borbu, zabranjivala udarce glavom, ispod pojasa i sl. potekla su početkom 18. vijeka. Čak i nakon toga, boks kao sport je često bio predmet kritike onih koji smatraju da podstiče agresivnost i predstavljan je kao legalizacija opasnih i grubih uličnih tuča.
S druge strane, pristalice boksa su se zalagale za to da je riječ o plemenitoj vještini jer iako bokser direktno napada protivnika, istovremeno prema njemu gradi duboko poštovanje i sportski duh. Takođe, saglasni su sa činjenicom da je agresiju bolje praktikovati u sportu nego drugim sferama života i rada čovjeka.
U sve to se umiješala i medicina koja je svojim analizama pokušala dokazati pozitivan uticaj boksa na zdravlje. Čak i statistika pokazuje da je broj smrtnih slučajeva u ovom sportu daleko manji nego u nekim drugim opšte prihvaćenim sportovima. Razlog zato su jasna i stroga pravila u boksu, ali i činjenica da se prekršaji rigorozno kažnjavaju.
Dakle, boks kao sport i same borbe su teške za muškarce, a ako se uzme u obzir da su žene slabiji i nježniji pol, vremenom su i sama pravila tome prilagođena. U boksu, žene nose dodatnu opremu (pojas za prsa), a i podjela kategorija je nešto drugačija.
Da bi se osigurala ravnopravnost borbe, bokseri i bokserke se takmiče u različitim kategorijama po težini. Za kadete i žene se koriste nešto drugačije kategorije, pa tako imamo iglu do 46kg, papir 46 – 48kg, muva 48-50kg, polubantam 50-52kg, bantam 52 – 54kg, perolaka 54 – 57kg, laka 57 – 60kg, poluvelter 60 – 63kg, velter 63 – 66kg, polusrednja 66 – 70kg, srednja 70 – 75kg, poluteška 75 – 80kg i teška 80 – 86kg.
Prva žena u boksu
Podaci o prvoj ženi koja se bavila boksom sežu do početka 18. vijeka, baš u periodu kada su i definisana pravila u ovom sportu, a radi se o Elizabet Wilkinson, Britanki koja je živjela u Londonu. Predstavljala se kao evropska šampionka, a borila se jednako i sa muškarcima i sa ženama. U to vrijeme pravila u boksu su bila drugačija nego danas. Bilo je dozvoljeno guranje i šutiranje, i druge vrste napada koje su danas zabranjene, tako da je sport bio grublji.
Elizabet je bila djevojka iz radničke klase, što je bilo tipično za boksere tog vremena. U junu 1722. javno je pozvala Hanu Hajfild na prvu borbu za nagradu u Londonu. Nakon borbe, u kojoj je pobijedila, ušla je u tim Džejmsa Figa u to vrijeme poznatog boksera i promotera boksa. Tada su počele organizovane borbe između žena boksera, a Elizabet je počela da drži i treninge.
Iako je odudarala od svega onoga što je bilo normalno za englesko društvo tog doba, nisu je osuđivali, nego su za nju imali samo riječi hvale. 150 godina nakon završetka njene karijere, mnogi pisci su je opisivali i veličali više nego bilo koga iz svijeta boksa tog vremena.
Posljednja njena porba je bila 1728. godine, nakon čega o Elizabet nema mnogo informacija. Na njeno mjesto dolazile su druge žene sa jednakom željom da zažive ženska takmičenja podjednako kao i muška. U narednih 200 godina organizovanje ženskih takmičenja se svodilo samo na pokušaje koje su pratile mnoge kontroverze i osude sve do pojavljivanja Lusije Rijker, Kristi Martin i Lajle Ali i konačne legalizacije profesionalnih ženskih bokserskih takmičenja u oktobru 1993. godine u Americi.
A to se dogodilo zahvaljujući Dalas Maloj, koja je tužila Američku boksersku organizaciju zbog polne diskriminacije i na taj način se izborila za dozvolu. Nešto malo prije toga, Švedska je postala prva zemlja u svijetu koja je ženski boks stavila na listu amaterskih sportova 1988. godine, a nakon toga, takmičenja za žene su dozvoljena i u Engleskoj. Kroz takmičenja u posljednjih 20 godina prošlo je više stotina bokserki, a broj zainteresovanih se povećava.
Najveća pobjeda žena u boksu je uvođenje ženskih nadmetanja na Olimpijske igre 2012. godine na ljetnim igrama u Londonu, nakon čega su borbe normalno organizovane i u Riju 2016. godine. U Londonu se takmičilo 36 djevojaka u tri kategorije, da bi se u Riju taj broj udvostručio. Prema riječima organizatora i predsjednika Međunarodnog olimpijskog komiteta, ženski boks je opravdao očekivanja uprkos kritikama i sumnjama da li bi žene uopšte trebale da se bave ovim sportom.
Prema tome, ako ste mislili da je boks rezervisan samo za muškarce – pogriješili ste. A ukoliko ne razumijete zašto je ženama toliko važno da se podjednako cijeni njihov profesionalni angažman u ovom sportu, dovoljno je da znate jedno – boks je još jedno sredstvo u borbi žena protiv diskriminacije. Debi ovog sporta na Olimpijadi označava novu eru u kojoj na igrama više nema samo muških sportova i sve zemlje svijeta šalju ženske sportistkinje.
Hronologija
1876: U Njujorškom Hils pozorištu održan je meč između Nel Saunders i Rouz Harland. Ovaj meč se smatra prvim ženskim boks mečom u Americi.
1904: Muški i ženski boks su predloženi kao nove sportske kategorije za uvođenje na Olimpijske igre u San Luisu. Ženski boks nije prihvaćen.
1954: Barbara Batrik je prva žena čiji je meč emitovan na programu nacionalne televizije.
1975: Eva Šain je postala prva žena sudija u profesionalnom boksu. Sudila je na velikom broju mečeva, uključujući čak i tešku kategoriju.
1975: Nevada izdaje prvu žensku boksersku licencu Karolajn Svendsen. U sljedeće tri godine, isto se dešava u Kaliforniji i Njujorku.
1979: Kalifornija ograničava broj rundi u ženskim mečevima na četiri.
1987: Marian Trimiar započinje pravnu bitku za bolje uslove, plate, te priznanja ženama koje se profesionalno bave boksom.
1988: Švedska postaje prva zemlja koja dozvoljava ženama da se amaterski bave boksom.
1992: Gejl Grandčemp pobjeđuje u osmogodišnoj pravnoj borbi za legalizaciju ženskih takmičenja u boksu. Naime, sudija odlučuje da je ilegalno zabraniti nekome da učestvuje na takmičenju samo zbog pola.
1993: Američki bokserski savez ukida zabranu ženama da se profesionalno bave boksom.
1994: AIBA takođe ukida ovu zabranu.
1995: “New York Golden Gloves” uključuje po prvi put žene u ovo takmičenje.
1996: Kristi Martin boksuje protiv Deidre Gogarti. Ovaj meč se smatra rođenjem profesionalnog ženskog boksa u Americi.
1996: Engleska ukida zabranu ženama da se amaterski bave boksom.
1997: Američki bokserski savez organizuje prvo nacionalno prvenstvo za žene.
1999: AIBA prihvata organizovanje prvog Evropskog kupa za žene.
2001: Održava se prvo Svjetsko amatersko takmičenje za žene
2011: Ženski boks se prvi put dešava na Pan američkim igrama
2012: Ženski boks debituje na ljetnim Olimpijskim igrama u Londonu
